Hoe raakt de huidzenuw bekneld? En waardoor doet een beklemde zenuw pijn? Wat kunnen we leren van de route die de zenuw aflegt? En wat hebben je hersenen met ACNES te maken?

Zenuw in het nauw gedreven

De diagnose ACNES, een Engelse afkorting, staat voor: Anterior, Cutaneous, Nerve, Entrapment, Syndrome. In het Nederlands vertaald: Een klachtenbeeld wat ontstaat bij het verstrikken/beknellen van een huidzenuw aan de voorzijde van je buik. Om een goed beeld te krijgen van de diagnose ACNES bespreken we eerst de route die de zenuw aflegt (de anatomie) en daarna het effect van de beknelling.

Route van de zenuw

Zenuwen ontspringen vanuit je hersenen als een soort wortelstelsel door heel je lichaam. Door dit netwerk gaat informatie in twee richtingen: 1) Van de hersenen naar het lichaam om het lichaam, spieren en organen aan te sturen. 2) Van de zenuwen richting de hersenen om informatie te verkrijgen over hoe het met het lichaam en de omgeving gaat. Zoals bijvoorbeeld temperatuur, weefselschade en zintuigen als zien en voelen.
In onderstaande afbeelding volgen we de oorsprong van de huidzenuw vanuit de hersenen richting de buik. Onderweg naar de buikwand passeren we een paar belangrijke stations die ik wil toelichten, namelijk:

• A ) Sensorische hersenschors;
• B ) Kleine hersenen;
• C ) Ruggenmerg;
• D ) Fascia-lagen in de buikwand.

Onze reis begint in de hersenen, daar zit een soort ‘landkaart’ van jouw lichaam. Dit noemen we de sensorische hersenschors. Zoals je bijvoorbeeld de straten in jouw woonwijk kan visualiseren, zo zit er ook een soort kaart van jouw lichaam in de hersenen. Wanneer een huidzenuw in jouw buik een signaal stuurt naar jouw hersenen, dan kunnen de hersenen dat signaal aan jouw buik koppelen. Vlak bij dit deel in je hersenen vindt een groot deel van je emoties- en pijnbeleving plaats.

Gaan we een stukje verder naar beneden, dan komen we langs de kleine hersenen. Dit deel van je hersenen regelt veel automatisering, bijvoorbeeld voor bewegen zoals lopen, fietsen, opstaan, enzovoort. Het ervaren van veel pijn kan deze automatisering verstoren. Dan ga je voortdurend zeer bewust en zorgvuldig bewegen – hopend dat je zo min mogelijk pijn opwekt. Over het algemeen is mijn ervaring dat dit veel spierspanning opwekt die de beknelling niet ten goede komt.

Dan verlaten we de hersenen en begint het wortelstelsel van zenuwen, dit heet het ruggenmerg. Het is een dikke streng, die zich op elk wervelniveau splitst naar links en rechts. Ter hoogte van je buik gaat de zenuw aan de zijkant van de wervelkolom de buik in. De zenuw verdeelt zich hier in twee zenuwbanen: Eén voor de rug en één voor de buik. De zenuwbaan voor je buik loopt langs de binnenzijde van de buikwand, langs een rib, naar de voorzijde van de buik toe.
Het ruggenmerg is een soort schakelstation. Wanneer je klachten lang duren, is het mogelijk dat andere zenuwen op hetzelfde niveau in je ruggenmerg ook van slag raken. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld rugklachten ontstaan. In het weefsel van je rug hoeft dan niks aan de hand te zijn, maar je hersenen ontvangen wel de waarschuwingsprikkels van de rugzenuw. Ook zenuwen van organen vinden hun oorsprong op deze niveau’s in je ruggenmerg.

Eenmaal aangekomen bij de voorkant van je buik, moet de zenuw dwars door de buikwand heen, naar de huid toe. Deze buikwand bestaat uit grote vliezen van fascia en spierweefsel (de buikspieren). Vlak naast de rechte buikspieren zit een klein poortje (doorgang) in de fascia. De zenuw maakt net voor het poortje een 90 graden bocht en daarna verspreid het einde van de zenuw zich in de huid. Daar noemen we het een huidzenuw.

De beknelling van de zenuw

Bij de diagnose ACNES is er een sterk vermoeden van een beknelling van de huidzenuw. Symptomen zoals toename van piekpijn bij inspanning, tintelingen of een dove huid, verklappen dit. Het meest waarschijnlijke punt van de beknelling is de doorgang (het poortje) waardoor de kleine zenuw van de binnen- naar de buitenwand van je buik moet. Normaal gesproken kan de zenuw hier enigszins vrij doorheen glijden. Maar bij een verkleving van bindweefsel in het poortje kan er een beklemming ontstaan. De zenuw is dan verstrikt, gevangen in een net van bindweefsel.

De verkleving/verstrikking kan zijn ontstaan door een micro-ontsteking van een nieuw litteken of bijvoorbeeld door ‘ouderwetse spierpijn‘. Normaal zou bij het bewegen van het lichaam, het aanspannen van de buikspieren, de zenuw een beetje schuiven door het poortje. Maar met een verkleving op een ongelukkige plek is het alsof je een tuinslang (zenuw) om een hoek probeert te trekken. Ze blijft steken bij de hoek en dan knelt de tuin slang daar langzaam af…

Wat kan een beknelling nou kwaad?

Nu denk je misschien: “Waarom is dat dan zo vervelend, een beklemde huidzenuw?” Het antwoord hierop is in werkelijkheid een uiterst complexe samenhang van systemen zoals pijnbeleving, beweeggedrag, spierspanning, sociale impact, stress en de zenuw. Ik ga proberen simpel uit te leggen wat betrekking heeft op één van de systemen, de zenuw:

1. Een zenuw heeft zuurstofrijk bloed nodig. Door de beknelling wordt de bloedtoevoer gestremd. Het deel van de zenuw wat na het knelpunt ligt, krijgt onvoldoende vers bloed. Hierdoor kan dit deel van de zenuw niet goed functioneren;
2. Een zenuw werkt met kleine elektrische signalen. Door de beknelling wordt er gerommeld met de signalen in de zenuw. Zo kan de zenuw waarschuwingssignalen gaan afvuren, terwijl er betrekkelijk weinig aan de hand is. De hersenen kunnen deze toename in signalen interpreteren als gevaar en dan volgt er intense pijn als waarschuwing;
3. De ontsteking die waarschijnlijk in eerste instantie de beknelling veroorzaakt kan blijven voortduren, omdat het weefsel onvoldoende rust krijgt. Als dit het geval is reageren andere delen van de zenuw weer op de chemische stoffen die bij ontstekingen vrijkomen. Dit kan pijn veroorzaken;
4. De hersenen monitoren constant hoe het met jouw lichaam gaat. Dit informatieverkeer verloopt via de zenuwen. Wanneer de hersenen vanuit een bepaald gebied plotseling geen of te weinig informatie krijgen, dan slaan ze alarm in dat gebied. Een voorbeeld hiervan is fantoompijn: Iemand is een been kwijt en voelt in de voet, die niet meer bestaat, pijn(!). Dit kan ook een verklaring zijn waardoor het chirurgisch verwijderen van de beklemde huidzenuw niet altijd een oplossing biedt. De ervaring en locatie van de pijn wordt namelijk deels in de hersenen bepaald. In een volgend artikel zal ik dit uitgebreid toelichten;
5. De beknelling zit op een ongelukkige plek, namelijk in de buikwand. De buikwand is een soort taart met allemaal lagen van fascia, vet en spieren. En al die verschillende lagen verschuiven, trekken en duwen ten opzichte van elkaar. Normaal gesproken is de zenuw een soort glibberige aal tussen de lagen, en trekt zich niet zoveel aan van al die krachten. Maar bij een verstrikking komen de krachten uit de lagen ineens ook op de zenuw te staan. En daar kan de zenuw niet zo goed tegen.

Samenvattend

ACNES is een diagnose die staat voor: Een klachtenbeeld wat ontstaat bij het verstrikken/beknellen van een huidzenuw aan de voorzijde van je buik. Echter de inhoud van dit artikel hint naar de aanwezigheid van meerdere factoren die een rol kunnen spelen in het in stand houden van de klachten. Uit de beschikbare wetenschappelijke literatuur en de praktijk is mijn ervaring dat de traditionele diagnose van ACNES deze factoren er nauwelijks bij betrekt. Hierdoor ontstaat er een nieuwe vraag: Is ACNES meer dan een zenuwbeknelling? In een volgend artikel probeer ik deze vraag te beantwoorden.

Bronnen:

Colloca L, Ludman T, Bouhassira D, Baron R, Dickenson AH, Yarnitsky D, Freeman R, Truini A, Attal N, Finnerup NB, Eccleston C, Kalso E, Bennett DL, Dworkin RH, Raja SN. Neuropathic pain. Nat Rev Dis Primers. 2017 Feb 16;3:17002. doi: 10.1038/nrdp.2017.2. PMID: 28205574; PMCID: PMC5371025.

Kaur A, Guan Y. Phantom limb pain: A literature review. Chin J Traumatol. 2018 Dec;21(6):366-368. doi: 10.1016/j.cjtee.2018.04.006. Epub 2018 Dec 4. PMID: 30583983; PMCID: PMC6354174.

Hobson-Webb LD, Juel VC. Common Entrapment Neuropathies. Continuum (Minneap Minn). 2017 Apr;23(2, Selected Topics in Outpatient Neurology):487-511. doi: 10.1212/CON.0000000000000452. PMID: 28375915.

Rempel DM, Diao E. Entrapment neuropathies: pathophysiology and pathogenesis. J Electromyogr Kinesiol. 2004 Feb;14(1):71-5. doi: 10.1016/j.jelekin.2003.09.009. PMID: 14759752.

Taylor DA. Zones of Adhesion of the Abdomen: Implications for Abdominoplasty. Aesthet Surg J. 2017 Feb;37(2):190-199. doi: 10.1093/asj/sjw140. Epub 2016 Sep 13. PMID: 27625034.

FASCIE, SYSTEEM OF WEEFSEL – Over de Herkomst van Fascie Jaap van der Wal MD PhD 2020

Alessie, J., Jacobs, K., De Morree, J. J., & De Morree, J. J. (2021). Dynamiek Van Het Menselijk Bindweefsel. Bohn Stafleu van Loghum.

ten Broek RP, Issa Y, van Santbrink EJ, Bouvy ND, Kruitwagen RF, Jeekel J, Bakkum EA, Rovers MM, van Goor H. Burden of adhesions in abdominal and pelvic surgery: systematic review and met-analysis. BMJ. 2013 Oct 3;347:f5588. doi: 10.1136/bmj.f5588. PMID: 24092941; PMCID: PMC3789584.

Mol FMU, Maatman RC, De Joode LEGH, Van Eerten P, Scheltinga MR, Roumen R. Characteristics of 1116 Consecutive Patients Diagnosed With Anterior Cutaneous Nerve Entrapment Syndrome (ACNES). Ann Surg. 2021 Feb 1;273(2):373-378. doi: 10.1097/SLA.0000000000003224. PMID: 30817351.

Rustad KC, Wong VW, Gurtner GC. The role of focal adhesion complexes in fibroblast mechanotransduction during scar formation. Differentiation. 2013 Oct;86(3):87-91. doi: 10.1016/j.diff.2013.02.003. Epub 2013 Apr 25. PMID: 23623400.

Mutsaers SE, Bishop JE, McGrouther G, Laurent GJ. Mechanisms of tissue repair: from wound healing to fibrosis. Int J Biochem Cell Biol. 1997 Jan;29(1):5-17. doi: 10.1016/s1357-2725(96)00115-x. PMID: 9076937.

Subedi B, Grossberg GT. Phantom limb pain: mechanisms and treatment approaches. Pain Res Treat. 2011;2011:864605. doi: 10.1155/2011/864605. Epub 2011 Aug 14. PMID: 22110933; PMCID: PMC3198614.

Van Cranenburgh, B. (2021). Pijn. Springer Publishing.

Butler, D., & Moseley, L. (2020). Explain Pain Second Edition. ​Noigroup Publications.